TÜRKLER DE GÖK TANRI İNANCI
TÜRK DEVLETLERİNDE GÖK TANRI İNANCI
İslamiyet öncesinde Türklerin bazı kesimleri farklı inançları benimseseler de büyük bir çoğunluğu gök tanrı inancını benimser Türkler tanrının gök de olduğuna inanır ve tanrıyı her hangi bir suretin içinde düşünmez. Gök tanrı inancı ile ilgili en eski bilgi ise Çin kaynaklarında yer almaktadır. Çin kaynaklarında verilen ilk bilgiler hun Türklerine aittir bu bilgilere bakılaraktan Türklerin en eski inancının gök tanrı inancı olduğu anlaşılmaktadır. Gök tanrı inancının birazda özelliklerinden bahsetmek gerekirse gök tanrı inancı tek bir yaratıcı düşüncesinin etrafında şekillenmiştir. Tek tanrı inancına bütün Türk toplulukları değil hunlar Göktürkler oğuzlar Uygurlar gibi büyük devletler kuran Türk toplulukları inanmıştır. bazı yabancı kaynaklarda da gök tanrı inancının tanrısının ölümsüz ezeli ve ebedi bir varlık olduğundan bahsetmişlerdir. Eski Türkler ve Moğolların bu inancı bugünkü adıyla tengrizm olarak bilinen inancı kısa süre önceye kadar Türk Şamanizm olarak biliniyordu. Ancak 1990 “da bu yana bu düşünce yıkıldı. Bilim insanları bu inanç için çok daha fazla tengrizm adını kullanıyor çünkü Tengrizm de hiçbir şeklide ibadet için herhangi bir aracıya ihtiyaç duyulmaz. Tanrı doğayla bir bütündür çünkü bu inanış tanrının etrafında şekillenmiştir. Göktürk devleti gök tanrı inancı ile ilgili yazılı kanıtlar bırakan ilk ulustur. Bunlar Orhun yazıtlarıdır. Orhun yazıtlarında bilge kağan tengrizm ile ilgili şöyle diyor, “ Üstte mavi gök, aşağıda yağız yer kılındığında, ikisinin arasında insanoğlu kılınmış.”
Gök tanrı inancının Türk devletlerindeki etkilerine bakar isek hükümdar tanrının yeryüzündeki gölgesidir. Bu inanca göre tanrı dünyadaki olaylara diretmen değil dolaylı yoldan karışmaktadır. Eski Türkler dünyadaki adaleti tanrının sağladığını düşünürler. Aynı zamanda tanrı Türklerin siyasi gücünün de temel taşıdır. Eski Türklere göre savaşlarda başarılı olabilmek için tanrının desteğine ihtiyaçları vardır. Günümüzde olmasa da uzun asırlar boyunca bu düşünce yapısıyla Türk devletleri varlıklarını sürdürmüşlerdir.
ANAHTAR KELİMELER
Gök tanrı inancı, Şamanizm, tanrı
KAYNAKÇA
file:///C:/Users/grundig/Desktop/Downloads/324979.pdf
https://isamveri.org/pdfdrg/D03371/2005_4/2005_4_BILGINA.pdf
https://dergipark.org.tr/tr/download/journal-file/11185
https://strasam.org/dinfelsefe/din/turklerde-tengri-inanci-ve-tengricilik-1351